Nghị quyết 76/2025/UBTVQH15 đã ban hành những quy định cụ thể về tiêu chuẩn đối với các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp xã được hình thành sau quá trình sắp xếp. Điều 5 của Nghị quyết này là kim chỉ nam để Ủy ban nhân dân các tỉnh xây dựng phương án sắp xếp phù hợp với từng đặc điểm địa lý như nông thôn, đô thị, hải đảo, miền núi hay vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Dưới đây là các tiêu chuẩn chính về diện tích tự nhiên và quy mô dân số mà một ĐVHC cấp xã mới phải đáp ứng:

Tiêu chuẩn cụ thể theo từng loại hình xã, phường

• Xã miền núi, vùng cao: Các xã thuộc khu vực này sau sắp xếp phải đạt từ 200% diện tích tự nhiên và từ 100% quy mô dân số trở lên so với tiêu chuẩn của xã tương ứng quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính.
• Xã không thuộc miền núi, vùng cao, hải đảo: Đối với các xã còn lại, tiêu chuẩn là từ 200% quy mô dân số và từ 100% diện tích tự nhiên trở lên so với tiêu chuẩn xã tương ứng.
• Phường mới thành lập:
  • Phải có diện tích tự nhiên đạt từ 5,5 km² trở lên.
  • Phường thuộc thành phố trực thuộc Trung ương: Quy mô dân số phải đạt từ 45.000 người trở lên.
  • Phường thuộc tỉnh ở miền núi, vùng cao, biên giới: Quy mô dân số phải đạt từ 15.000 người trở lên.
  • Các phường còn lại: Quy mô dân số phải đạt từ 21.000 người trở lên.
• ĐVHC cấp xã khu vực hải đảo: Việc sắp xếp tại đây phải đặc biệt chú trọng đến yêu cầu về quốc phòng, an ninh và tuân thủ các định hướng đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Các trường hợp đặc biệt và trách nhiệm của Chính phủ

Nghị quyết cũng xem xét các tình huống ngoại lệ để đảm bảo tính linh hoạt:

• Sáp nhập từ 03 đơn vị cấp xã trở lên: Trong trường hợp này, ĐVHC cấp xã mới thành lập không cần phải xem xét định hướng về tiêu chuẩn diện tích tự nhiên và quy mô dân số nêu trên. Đây là quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc giảm số lượng ĐVHC một cách đáng kể.
• Không đáp ứng tiêu chuẩn: Nếu một ĐVHC cấp xã sau sắp xếp không thể đáp ứng các tiêu chuẩn đã quy định (trừ trường hợp sáp nhập từ 03 đơn vị trở lên), Chính phủ sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để xem xét và quyết định từng trường hợp cụ thể.

Cuối cùng, Chính phủ có trách nhiệm lãnh đạo và chỉ đạo Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương xây dựng đề án sắp xếp ĐVHC cấp xã. Mục tiêu cuối cùng là giảm số lượng ĐVHC cấp xã trên cả nước, đảm bảo thực hiện đúng tỷ lệ giảm theo quy định của Nghị quyết 76.